Educatieve projecten
Kijk|Kunst en Doe|Kunst tijdens de coronapandemie
Met ons aanbod van educatieve leerlingactiviteiten binnen de programma’s Kijk|Kunst en Doe|Kunst, bereiken we jaarlijks zo’n 65.000 basisschoolleerlingen in Zuid-Holland. De scholen en betrokken gemeenten dragen bij aan de kosten. De programma’s worden gewaardeerd vanwege de sterke organisatie, hoge kwaliteit en goede aansluiting bij de belevingswereld van leerlingen.
Door de coronamaatregelen werden in 2021 veel activiteiten uitgesteld en vervangen door (digitale) alternatieven. We hebben alles op alles gezet om cultuuronderwijs te continueren. Onze intensieve samenwerking met gezelschappen, impresariaten en vakdocenten heeft tot inspirerende alternatieven geleid. Samen zorgden we ervoor dat cultuuronderwijs in Zuid-Holland gewoon op het onderwijsprogramma bleef staan.
Whodunit?
De scholen die eigenlijk naar de whodunitvoorstelling De zaak Vlaskamp van gezelschap Groen & Van Lien zouden gaan, kregen nu een lespakket met 5 video’s over De zaak Louis Verdoorn. Leerlingen bestudeerden in groepjes de verhoren en de bewijsstukken. Na 5 verhoorrondes bedachten de leerlingen wie de dader kon zijn, en wat haar of zijn motief was geweest. Na het insturen van de oplossingen maakte Groen & Van Lien na een aantal dagen in een filmpje bekend wie de dader was. Een spannende en creatieve cultuurles!
Online instructie
Voor de gastlessen in Doe|Kunst en Kijk|Kunst waren de vakdocenten online aanwezig als coach voor de leerkrachten. Instructiefilms vervingen de instructie door de vakdocent in de klas. Onze videogastlessen werkten zo aanstekelijk dat leerkrachten soms de real time begeleiding van onze vakdocent vergaten af te wachten en zelf aan de slag gingen. Dat overkwam ook Anita den Boer van basisschool De Vliegerdt in Abbenbroek: “Leuke les, handig dat je na elke handeling het filmpje even kon stoppen.”
Pilotprogramma filmeducatie
Film, en in bredere zin beeld, is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Beelden kijken, maken, delen: het speelt een enorme rol in het leven van kinderen en jongeren. Daarom is het belangrijk dat ze kritische kijkers en makers worden, het liefst vanaf jonge leeftijd. Vanuit de overtuiging dat film- en beeldeducatie onmisbaar zijn in de ontwikkeling van kinderen en jongeren in de huidige samenleving, startten we samen met Filmhub Zuid-Holland en het International Film Festival Rotterdam een pilot filmprogramma.
In het voorjaar ging een heus filmfestival-in-de-klas met het thema “Strijd” in première. De leerlingen kregen 4 lessen op school, waarvan het filmfestival-in-de-klas een onderdeel was. Met dit programma ervaren en zien leerlingen de kracht van bewegend beeld. Want beelden moet je leren lezen én maken, net zoals je leert lezen en schrijven.
Met de pilot onderzoekt Kunstgebouw samen met Filmhub Zuid-Holland of het filmprogramma wellicht in de toekomst kan worden opgenomen als onderdeel van het programma Kijk|Kunst.
Voor het pilotprogramma werkten we samen met Filmhub Zuid-Holland en IFFR.
Filmhub Zuid-Holland is onderdeel van het landelijke netwerk filmeducatie. Het Nederlands Filmfonds investeert via de Filmhubs meerjarig in film- en beeldeducatie. Met de samenwerking met Filmhub Zuid-Holland draagt Kunstgebouw er zorg voor dat kinderen en jongeren in alle gemeenten in Zuid-Holland profijt hebben van deze investeringen. Ook daar waar weinig culturele infrastructuur is en geen filmhuizen zijn.
Gratis creatieve lessen in het kader van grote thema’s
Ieder jaar ontwikkelen we in samenwerking met onze partners creatieve lespakketten in het kader van grote thema’s die in de klas aan bod komen. In 2021 sloten we opnieuw aan bij de Kinderboekenweek, de grootste campagne om kinderen aan het lezen te zetten en daarmee toegang tot de verbeeldingskracht van taal te geven. Vanwege de coronamaatregelen was er veel behoefte aan digitaal lesmateriaal. De lespakketten die we een jaar eerder maakten, in het kader van 75 jaar vrijheid na de Tweede Wereldoorlog, werden ook in 2021 ingezet en met interesse hergebruikt.
Kinderboekenweek: Worden wat je wil
Na 75 jaar vrijheid
Voortgezet onderwijs
Om ook het voortgezet onderwijs te ondersteunen in het aanbieden van kwalitatieve cultuureducatie, trok Kunstgebouw in 2020 een projectleider vo aan. In 2021 maakten we de eerste stappen om deze doelgroep bij te staan.
Aansluiting bij landelijke netwerken
Om bij te blijven op het gebied van kennis, hebben we ons in 2021 aangesloten bij het netwerk voor cultuurconsulenten vo van het LKCA. We zochten ook contact met CJP in het kader van de Cultuurkaart, waar het vo gebruik van kan maken om hun budget voor culturele activiteiten te vergroten. Samen zoeken we uit welke acties er nodig zijn om het gebruik van de kaart te optimaliseren vanuit zowel de kant van de scholen als de kant van de culturele aanbieders.
De vraag van de doelgroep begrijpen
Met de scholen zochten we contact om te kijken welke hulp zij vanuit een organisatie als de onze kunnen gebruiken. Zij zitten met vragen over het ontwikkelen van visie, het verbeteren van de positie van het cultuuronderwijs op de school en vakoverstijgend werken. Vragen waarin de projectleider van Kunstgebouw kan adviseren en begeleiden.
Voortgezet onderwijs binnen CMK ondersteunen
Cultuuronderwijs in het vo is ook een belangrijke pijler binnen de CMK-regeling. Daarom hadden we nauw contact met onze regionale CMK-projectleiders over hoe ze dit vorm kunnen geven. We deelden kennis en adviseerden. Dit hielp bijvoorbeeld de projectleider vo in Schiedam een volgende stap te zetten in het bereiken van scholen en het creëren van aanbod toegespitst op de vraag.
Een netwerk vormen voor kennis en expertise
Samen met de andere grote(re) culturele instellingen in Zuid-Holland die de rol van penvoerder op zich hebben genomen binnen CMK, zijn we van start gegaan met het bouwen van een netwerk. Dit zal bijdragen aan een beter beeld van het gehele vo in Zuid-Holland. Vo-scholen zullen altijd toegang hebben tot kennis en expertise die hen helpt op de vraagstukken met betrekking tot kunst en cultuur.
Onderdeel hiervan is het in kaart brengen van de culturele infrastructuur van Zuid-Holland. Voor vo scholen in de regio voldoet deze namelijk vaak niet aan de vraag van de leerlingen binnen CKV en kunstvakken. Scholen moeten dan over de regiogrenzen heen. Het is dus belangrijk te kijken hoe we als instellingen bestaand aanbod beter kunnen ontsluiten en nieuw aanbod kunnen creëren.
Voorbereiden nieuwsbrief
Het jaar 2021 heeft ons een duidelijk beeld gegeven van wat Kunstgebouw voor het voortgezet onderwijs in Zuid-Holland kan betekenen. In de nieuwsbrief voor cultuureducatie in het voortgezet onderwijs in Zuid-Holland brengen we informatie, kennisdeling en het aanbod aan advies en begeleiding samen. De voorbereidingen troffen we in 2021, de eerste werd in februari 2022 verstuurd.
Digitale Scheurkalender Burgerschap
De Digitale Scheurkalender Burgerschap is ontwikkeld door Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland om grote thema’s als diversiteit, solidariteit, globalisering en vrijheid van meningsuiting bespreekbaar te maken voor vmbo-leerlingen. Elke les koppelt een onderwerp uit het vak Burgerschap aan een kunstwerk en historische feiten. Zo leren leerlingen met andere ogen kijken naar zichzelf, de ander en hun omgeving. De Digitale Scheurkalender Burgerschap is een succes. In 2021 ontving deze tool een Comenius EduMedia Zegel, een onderscheiding voor kwalitatief hoogwaardig digitaal educatief materiaal. De erkenning van een internationale jury maakte ons nog trotser op dit bijzondere project van Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland en daarom gingen we door met nieuwe lessen. De les Sint + Piet was de eerste les in deze nieuwe reeks. Deze les bekijkt het fenomeen Zwarte Piet vanuit kunst en historische feiten. Hiermee hopen Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland docenten te faciliteren in een vreedzaam, inhoudelijk gesprek over dit Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Maatwerk
Samenwerken aan duurzame erfgoededucatie voor alle leerlingen in Zuid-Holland
Samen met Erfgoedhuis Zuid-Holland zet Kunstgebouw in op duurzame erfgoededucatie voor alle leerlingen in Zuid-Holland. Ook met deze projecten sluiten we aan bij wat er al is en werken we samen met scholen en de lokale erfgoedachterban om projecten te verankeren in de culturele infrastructuur. Voor al deze projecten geldt dat leerlingen met geschiedenisogen leren kijken naar hun eigen omgeving. Door de eigen lokale geschiedenis te kennen, leren kinderen zichzelf en de ander kennen. Met woorden, met voorwerpen en eigen creaties, met beelden en geluid ervaren en beleven leerlingen andere tijden. In 2021 hebben we erfgoedprojecten afgerond in verschillende gemeenten: Goeree-Overflakkee, Hendrik-Ido-Ambacht, Maassluis en Katwijk. Alle projecten zijn uniek en hebben een eigen verhaal.
“Op deze manier betrek je de jeugd bij het erfgoed: geen dorre les, maar een leerlijn met beleving waardoor je min of meer spelenderwijs de historie van het eiland leert kennen. Dat is toegevoegde waarde voor de toekomst.”
Goeree-Overflakkee en Midden-Delfland: één gezamenlijk cultuurprogramma voor alle basisscholen, ook in coronatijden
Niet alle gemeenten hebben lokale partijen die de gemeentelijke culturele ambities kunnen waarmaken. Kunstgebouw helpt dan graag. In 2021 sloegen we de handen in elkaar met de CMK-projectleider in Goeree-Overflakkee en de scholenkoepels SOPOGO en Kindwijs. Samen zetten we een activiteitenprogramma op voor leerlingen van alle basisscholen. In de coronapandemie hebben we alles op alles gezet om deze eerste editie van het gezamenlijk cultuurprogramma door te laten gaan. Ook de meeste activiteiten van het schooljaar 2020-2021 in het cultuurprogramma van Midden-Delfland hebben kunnen plaatsvinden.